Bilim insanları, atmosferdeki karbonu yakalayıp sodyum bikarbonata dönüştürmeyi başardı.
CNN’in haberine nazaran, bilim insanları global ısınmanın esas nedenlerinden olan atmosferdeki karbonun yakalanıp depolanmasına ait yeni bir usul ortaya koydu. Halihazırdaki karbon yakalama metotlarından üç kat daha aktif olan bu usulle karbon havadan emilip kabartma tozu olarak bilinen sodyum bikarbonata dönüştürülerek okyanuslarda depolanabilecek.
Araştırmacılar, iklim kriziyle baş etmenin yolunun fosil yakıtların kullanımının azaltılması olduğunu vurguladı. Lakin şu ana kadar aslında çok ölçüde karbon salınımı yapıldığı ve yakın gelecekte de kâfi ölçüde kısıtlama olmayacağı gerçeğinden hareketle araştırmacılar, havadaki karbonun da ortadan kaldırılması gerektiğini belirtti.
Araştırmaya nazaran, ormanlar ve okyanuslar havayı temizlese de insanların yaydığı karbonun fazlalığı nedeniyle tamamını ortadan kaldıramıyor, bu nedenle de teknolojik prosedürler kullanılması gerekiyor.
Söz konusu teknolojik usullerden birinde karbon, çelik ve çimento fabrikaları üzere direkt yayıldığı yerlerden toplanıyor.
Karbonun “doğrudan havadan yakalandığı” başka metotta ise karbon kirliliği direkt atmosferden emiliyor ve toprağa enjekte edilerek yok ediliyor. Lakin karbondioksitin (CO2), havadaki yoğunluğu binde 4 olduğundan bu metot, hem güç hem de maliyetli.
Karbondioksiti yakalama teknolojileri üzerine çalışmalar yürüten en büyük işletmeler ortasında gösterilen Climeworks, yılda 4 bin ton CO2 temizleme kapasitesine sahip. Öte yandan bu ölçü 800 otomobilin bir yılda ürettiği karbon kirliliğine denk geliyor.
Araştırmacılardan Lehigh Üniversitesinde misyonlu Prof. Arup SenGupta, büyük tesislerin bile çok az ölçüde karbonu temizleyebildiğini, maliyetinin de ton başına birkaç yüz dolar olduğunu kaydetti.
SenGupta, havadan karbonu çekmek için kullanılan emici materyalde bakır kullanıldığını böylelikle mevcut olanlardan iki ya da üç kat daha fazla CO2 temizleme kapasitesine ulaşıldığını belirtti.
Bakırın kolay ve ucuz üretilebileceğini kaydeden SenGupta, CO2’nin havadan yakalanmasının akabinde deniz suyu kullanılarak sodyum bikarbonata dönüştürülerek denize atılabileceğini söyledi.
SenGupta, “Atmosferdeki günlük hatta yıllık CO2 salınımını okyanusa ekleseniz bile okyanusun konsantrasyondaki artış çok çok küçük olacaktır.” tabirini kullandı.
Yeni geliştirilen teknolojinin artık laboratuvardan çıkarılmaya ve test edilmeye hazır olduğunu kaydeden SenGupta, bu çeşit tesislerin kıyıdan uzakta kurulmasıyla süreç için gerekli ölçüdeki deniz suyunun sağlanabileceğini, dünya çapında birkaç yerde bu teknolojinin denenmesi ve geliştirilmesi gerektiğini belirtti.
Öte yandan, Edinburg Üniversitesi Öğretim Üyesi Stuart Haszeldine, yeni yolun “hayalci ve hassas” olduğunu belirtti. Haszeldine, “büyük ölçülerde sodyum bikarbonatın okyanusa atılmasının milletlerarası mutabakatlar gereği yasaklandığını” söz etti.
Sheffield Üniversitesi Kimya Mühendisliği Kısmından Prof. Peter Styring, kapsamlı bir araştırma olmadığından hareketle okyanuslara bırakılacak küçük ölçülerdeki sodyum bikarbonatın bile ne tesir göstereceğinin bilinemeyeceğini savundu. Styring, yeni yolun kıymetli ve etkisiz olduğunu, karbonun daha yüksek oranlarda bulunduğu elektrik santralleri ve endüstriyel tesisler üzere yerlerden yakalanmasının daha faal olacağını tabir etti.
Öte yandan birtakım bilim insanları, karbon kirliliğini ortadan kaldırmaya yönelik teknolojilere odaklanmanın fosil yakıtların azaltılması siyasetlerinden sapma manasına gelebileceği ve çevreyi kirletmeye devam etmelerine müsaade üzere algılanabileceğinden telaş duyuyor. Lakin iklim krizinin geldiği durum göz önüne alındığında, hükümetler ve milletlerarası kuruluşlar, bu teknolojinin geliştirilmesi tarafında istekli.
Araştırmanın sonuçları Science Advances mecmuasında yayımlandı.