Uzmanlar Açıkladı: Tekrar Deprem Bekleniyor mu? Yeni Bir Deprem Olacak mı?

Üst üste büyük zelzeleler yaşanmasının akabinde artçı sarsıntılar etraf vilayetleri sallamaya devam ediyor. Temel merkez zelzelelerin şiddeti büyük olduğundan, artçıların boyutu da büyük oluyor.

Kandilli Rasathanesi tarafından yapılan açıklamalarda, 6 Şubat 2023 bugün gerçekleşen 7.7 büyüklüğündeki Kahramanmaraş zelzelesinin, 17 Ağustos 1999 zelzelesinden sonra en büyük sarsıntı olduğu kaydedildi. 

Doç .Dr. Doğan Kalafat, ‘Artçı sarsıntıların en büyüğü 6.6 boyutunda. 4’ün üzerine çıkan artçı sarsıntılar var. Artçı sarsıntılar yaklaşık 1 yıl sürecektir. O yüzden vatandaşlarımızın kesinlikle hasarlı binalardan kaçınması ve meskenlerine girmemesini diliyoruz.’ dedi.

İTÜ Jeoloji Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Ziyadin Çakır, Kahramanmaraş zelzelesi sonrası, ‘Deprem Doğu Anadolu Fayı’ndaki bir kısmı tetikledi. Bu bölgedeki zelzeleler Nurdağı’na yanlışsız fayı tetikleyebilir. Uzun vakittir burada zelzele olmuyordu. 7.4’lük büyük zelzeledeki ana fay Doğu Anadolu Fayı’nda gelen zelzele değil. Çok uzakta meydana gelmiş. Hala bir tehlike mevcut maalesef ki.’ açıklamasında bulundu.

Dokuz Eylül Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir zelzele sonrası vatandaşları uyardı.

‘İlk tahliller yanılgılı olabilir. İki farklı fayın kırıldığını pek düşünmüyorum. Artçı şoklar 6,5’e kadar çıkabilir. İnsanların meskenlerine girmemesi çok gerçek olur. Büyük sarsıntının artçıları da büyük olacaktır. İklimin şu anda nasıl olduğunu biliyoruz lakin daha inançlı bir yerde olmaları daha yararlı.’

Celal Şengör katıldığı televizyon programında 7.7’lik Kahramanmaraş sarsıntısı sonrası yeni bir sarsıntı beklentisi yaşanıp yaşanmayacağı konusunda yorumlarda bulundu:

‘Bu beklenmeyen bir şey değildi. Aşağı üst 1513’den beri önemli büyük bir zelzelenin olmadığı durum.  Depremin değişikliği üçlü eklem etrafında iki tane sarsıntısı tetiklemiş olmasıdır. Burada üçlü eklemin nasıl çalıştığı konusunda kıymetli bir zelzeledir bu. Artık Hatay daha riskli. Adana’da olabilir. Antakya’da da olacak. Bununla ilgili vakit vermek mümkün değil. Hiçbir zelzele şu tarihte olacak demek mümkün değil. Sarsıntısı evvelden kestirmek hava durumunu kestirmek üzere değil.

Bizim bu tip felaketlere en hazırlıklı milletler ortasında olmamız lazım. Bizdeki büyük zelzeleler ekseriyetle yanal atılım depremleridir. Hiçbir vakit 9,5’u bulmaz. Bizde en büyük 8 olur. Erzincan’ın 8 olduğunu söyleyenler var. 7.9 diyenler var. Doğu Anadolu fayı üzerinde olabilecek sarsıntılar 7 artı bir şeyler olabilir. 8’den büyük olacağını hiç zannetmiyorum.’

Prof. Dr. Naci Görür, Kahramanmaraş sarsıntısı sonrası canlı yayında isyan etti. 

‘Ben dahil tüm aklı başındaki yer bilimciler bu zelzelenin göz nazaran göre geldiğini aylar, yıllar öncesinden söyledik. Daha Elazığ sarsıntının olduğu vakit şu anda gaye Çelek, Ermenek ve Kahramanmaraş’tır. Merkezi hükümete de davette bulundum. Bilimsel datalar bunu gösteriyor diye söylemeye başladım. 2020-23 ortasında bunu söylememize karşın o bölgedeki mahallî yöneticilerden hiçbir reaksiyon almadık. Biri de ne söylüyorsunuz, demedi.

Doğu Anadolu Fayı üzerinde sarsıntıların gelebileceğini öngördük. Elazığ’da Elazığlıların bir zelzele kentinde oturduğunu fark etmediğini gördüm ve kentte konferanslar verdik. İnönü Üniversite’de konuşmalar yaptım, Malatya’da halka seslendim. Bunun üzerine bir proje hazırladık. Harita Genel Komutanlığı’nın işin içine sokarak proje hazırladık. Devlet Planlama’ya sunduk, TÜBİTAK’a sunduk, reddedildi.

Nedenini de söyleyeyim çok kolay bir matematik var bu işte Elazığ sarsıntısı olduğu vakit Elazığ doğrultu atılımlı oldu. Bu sarsıntının kırığı Malatya’ya kadar geldi. Malatya’dan bu Kahramanmaraş’a kadar olan kısmı kırılmadı. Her doğrultu atılımlı fay kırıldığı vakit kırılmayan yerine güç transfer eder. Bu kolay gerçeğe bilimsel gerçeğe dayanarak dedik ki; ‘Şimdi Maraş bölgesi tehdit altına girdi dikkatli olun!’

Burada bir çarpıcı örnek daha vereceğim. 1999 zelzelesi olduğu vakit 17 Ağustos’taki benim de dahil olduğum yer bilimciler dedik ki ‘Düzce’ye dikkat! Marmara’ya dikkat!’ bunu 17 Ağustos’tan çabucak sonra dedik. Biz Düzce’ye dikkat dediğimiz için Düzce’de çabucak süratli hızlı sarsıntıya hazırlık yapıldı. 3 ay sonra bizim ihtarımızdan sonra sarsıntı geldi 7.2 hazırlık olduğu için 803 insan öldü. Marmara’yı hala bekliyoruz. Daha sarsıntı olmadı. Yani demek istediğim, bu bizim bilimsel ikazımız ya! ‘Adam bunu söyledi’ değil ya! Bu bilim! Bu bilimsel öngörü ve hakikaten de oluyor. Biz bunu falcılık olarak yapmıyoruz.’

‘Aslında sarsıntı, Kahramanmaraş, Gaziantep vilayet hudutlarının birleştiği yerde oluyor. Zelzelenin büyüklüğünü 7.4 olarak verdik. Saat 04:17’de oldu. Doğu Anadolu fayı üzerinde, geniş bir alanda olan bir sarsıntı. 180 km’lik fayı kırabileceği iddia ediliyor. Bu zelzele 17 Ağustos 1999 zelzelesinden sonra en büyük zelzele. Maalesef o büyüklükteki zelzelesi tekrar yaşıyoruz. Daima ‘Marmara’da zelzele ne vakit olacak’ diyorduk. Türkiye’de yaşıyorsak maalesef bu zelzelelere hazır olmamız gerekiyor.’

Deprembilimciler ve jeologlar sarsıntıya dair kesin gün ve saat kestirimi yapmanın imkansız olduğunu ısrarla vurguluyor. Zelzele olacak bölgelerin evvelden tespit edilebildiğini lakin vaktini söylemenin mümkün olmadığını lisana getiriyorlar. 

Kırılması beklenen ve kırıldığında bilhassa İstanbul olmak üzere Marmara Bölgesini derinden etkileyecek olan Kuzey Anadolu Fay Sınırı’nın, ne vakit kırılacağına ait bir bilgi bulunmuyor. Kahramanmaraş’ta meydana gelen sarsıntıda kırılan fay sınırının, Marmara Deniz’inden geçen fay sınırıyla irtibatı bulunmuyor. Kahramanmaraş zelzelesinin İstanbul sarsıntısını tetikleyeceği söylentileri ise gerçeği yansıtmıyor.

Deprem İzleme Müdür Yardımcısı Dr. Selda Altıncı Poyraz’ın açıklaması:

‘Biz burada daima telefon alıyoruz. Göçük altında kalan vatandaşlar bize ulaşamıyor, zira telefon sınırları çok ağır. Biz de sabahtan beri birçok telefon aldık. En çok telefonu Hatay’dan alıyoruz. Burada kıymetli olan artçıların aylarca devam edebileceği, kesinlikle AFAD’ın ihtarlarını dinlemelerini istiyoruz. Hasar almış bina yıkılabilir mi? Artçı sarsıntının büyüklüğüne bağlı, şayet 6.7 yada 6.8 büyüklüğünde artçılar olursa olağan ki binayı yıkması kelam konusu olabilir.’

6 Şubat 2023 üssü Kahramanmaraş olan 7.7 şiddetindeki sarsıntının akabinde Kahramanmaraş ve etraf vilayetlerde artçı sarsıntılar sürmeye devam ediyor. Uzmanlar tarafından yapılan açıklamalarda, artçı sarsıntıların bir yıl boyunca sürebileceği tabir ediliyor. Zelzelenin şiddetinin büyük olması, artçıların da şiddetli olmasına yol açıyor. 

Kahramanmaraş’ta ‘fay çizgisi koptu’ argümanları ise gerçeklik hissesi taşımıyor. Bahis hakkında, ‘Teknoloji ve çağdaş bilime nazaran, sarsıntıların evvelce varsayım edilmesi mümkün değil. Halkı paniğe sürükleyecek bilim dışı savlardan uzak durulmalı’ sözlerine yer verildi.

Dün akşam İçişleri Bakanı Süleyman Soylu yaptığı açıklamada, ‘Şu ana kadar en büyüğü 6.6 olan 22 artçı sarsıntı meydana geldi. 6’nın üzerinde 6 zelzele var, en büyüğü 6,6. Bir tanesi de Nurdağı’nda oldu.’ tabirlerine yer verdi. Kandilli Rasathanesi tarafından açıklanan bilgilerde, zelzelenin etkilediği 10 vilayette toplam 100’den fazla artçı meydana geldiği görüldü.