Anayasa Mahkemesi, Cumhurbaşkanı, İçişleri Bakanı ve TBMM Lideri’ni eleştiren karikatürlerin cezaevi dışına postalanmasını yasaklayan kararı iptal etti. Karikatürleri yasaklanan Ümit Çobanoğlu’na tazminat ödenecek.
Ümit Çobanoğlu, cezaevinden bir dergiye bir mektup, iki sayfadan oluşan ve “Bergün’ün Yolunan Saçlarına Dair” başlığını taşıyan bir metin ve beş karikatür çizimi göndermek istedi.
Karikatürlerde, Cumhurbaşkanı, İçişleri Bakanı ve TBMM Lideri eleştiriliyordu.
Ceza İnfaz Kurumu Mektup Okuma Kurulu, el yazısı metni ve karikatürleri inceledi ve Disiplin Kurulu’na sevk etti. Konsey, karikatürlerin devlet büyüklerini, kamu çalışanlarını küçük düşüren ve töhmet altında bırakan çizimler olduğunu, palavra yanlış tabirler içerdiğine karar verdi.
Ümit Çobanoğlu’nun Edirne 1. İnfaz Hakimliği’ne yaptığı şikayet reddedildi. Ağır Ceza Mahkemesi’ne yapılan itirazı da reddedilince mevzuyu Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı.
“Tanınan bireyler daha fazla tenkide katlanmalı”
Anayasa Mahkemesi şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu:
“Demokratik bir toplumun mecburî temellerinden olan ve toplumun ilerlemesi ve bireyin özgüveni için gerekli temel koşullardan birini teşkil eden tabir özgürlüğü, yalnızca kabul gören yahut zararsız veyahut kayıtsızlık içeren bilgiler ya da fikirler için değil birebir vakitte kırıcı, şok edici yahut rahatsız edici olanlar için de geçerlidir.
Bunun yanında Anayasa Mahkemesi, siyasetçilerin, kamuoyunca tanınan şahısların ve kamusal yetki kullanan görevlilerin gördükleri fonksiyon nedeniyle daha fazla tenkide katlanmak durumunda olduklarını ve bunlara yönelik tenkidin sonlarının çok daha geniş olduğunu her vakit vurgulamıştır.
“Siyasal ortama ait değerlendirme”
Anayasa Mahkemesi, birçok kararında daha evvel de belirtildiği üzere toplumsal ve siyasal ortama yahut sosyoekonomik dengesizliklere, etnik problemlere, ülke nüfusundaki farklılıklara, daha fazla özgürlük talebine yahut ülke idare biçiminin tenkidine yönelik niyetlerin -bu fikirler devlet yetkilileri yahut toplumun kıymetli bir kısmı için rahatsız edici olsa dahi açıklanması, yayılması, etkin, sistemli ve inandırıcı bir formda diğerlerine aşılanması, telkin ve tavsiye edilmesinin tabir özgürlüğünün müdafaası altında olduğuna karar vermiştir.
Somut olayda karikatürlerin siyasetçilerin eleştirilmesi niteliğinde olduğu, siyasal ortama ait kıymetlendirme niteliği taşıdığı, ülke idare biçiminin tenkidine yönelik fikirleri tabir ettiği değerlendirilmiştir.
Siyasi tenkit olduğu kabul edilen müracaat konusu karikatürlere demokratik çoğulculuk açısından daha fazla tahammül edilmesi gerekir. Üstteki bilgiler dikkate alındığında müracaatçının posta yolu ile göndermek istediği dokümanın sakıncalı bulunarak gönderilmemesinin zarurî toplumsal bir muhtaçlığa karşılık gelmediği sonucuna ulaşılmıştır.”
13 bin 500 TL tazminat
Anayasa Mahkemesi inceleme sonunda, tabir özgürlüğünün ihlal edildiğine ve müracaatçıya 13 bin 500 TL tazminat ödenmesine oybirliğiyle karar verdi. Yüksem Mahkeme kararın bir örneğini yine yargılama yapılmak üzere Edirne 1. İnfaz Hakimliği’ne gönderdi.
Daha evvelki yıllarda Ümit Çobanoğlu’na annesi tarafından götürülen karikatür mecmuası Lombak cezaevine sokulmamış, açılan davada mahkeme kabahat ögesi görmemişti.