Depremlerin doğal bir gerçek olmasına alışamamamızda ana neden yapılara güvenmiyor olmamız. Meğer günümüz teknolojisi, bilim ve kişisel şuur sarsıntıya karşı en korunaklı formüller. ‘Türkiye, bir sarsıntı ülkesi’ bunu 1999 yılında çok da eski olmayan bir hafızada bilmemize rağmen Türkiye’nin yapı stoku geçen yıllar içinde ne durumda bir bakalım.
6 Şubat’ta 7,7 ve 7,6 büyüklüğünde iki zelzeleyle yine hatırladığımız gerçekler son belirlemelere nazaran, 30 binden fazla cana mal oldu. Türkiye’nin fay çizgileri üzerinde olduğunu biliyor olmamıza karşın yapı stoku sarsıntı beklentisi olan bölgelerde ne durumda bakalım.
Türkiye, 783 bin 562 kilometrekare büyüklüğünde bir coğrafyada yer alırken, birçok yer küre modülü olan levha ya da plaka tektoniğinin birleşiminde yer alıyor. Bu modüllerin birleştiği alanlar fay demek, fay da sarsıntı demek. Türkiye’nin topraklarının yüzde 93’ünün altında faylar var. Türkiye’nin 84 milyon 680 bin 273 kişilik nüfusunun da yüzde 98’i yani 82 milyon 986 bin 667 kişi fayların bulunduğu bölgede yaşıyor. Pekala nasıl meskenlerde yaşıyor?
TÜİK datalarına nazaran Türkiye’de 25 milyon 329 bin 833 hane bulunuyor. Ortalama kat sayısı 5 lakin birtakım vilayetlerde 6 kat üzerindeki binalar çoğunlukta. Gözler ister istemez yüksek binalara dönüyor. İşte Türkiye’de en yüksek binalarla 2000 öncesi konutların ağır olduğu şehirler?
TÜİK kat sayılarını 6 kat ve üzeri olarak en yüksek belirtiyor. Bu durumda Ankara’daki binaların yüzde 59’u 6 kattan daha yüksek olarak 7,1 kat ortalamasında en yüksek binalar da başkentte yer alıyor.
Ankara’da yüksek binalar genelde ağır olurken, onu takip eden Kayseri ise 8,2 katla Türkiye’nin en yüksek binalar ortalamasına sahip oluyor.
En yüksek binaların yer aldığı İstanbul ise ortalamada 3. sırada yer alıyor. 6,9 kat ortalamasıyla 6 kat ve üzeri bina oranı yüzde 54,9 oluyor.
Türkiye’nin kat ortalaması 5 demiştik ve bunu üzerinde ortalama kat sayısı olan 9 vilayet bulunuyor. Bu kentler de Ankara’dan diğer Kayseri, İstanbul, Diyarbakır, Rize, Tekirdağ, Trabzon, Mersin ve Adana oluyor.
Bir de binaların yaşları problemimiz var biliyorsunuz. Mühendislik kurallarına uygun yapıldığı surece binaların yaşı o kadar kıymetli olmasa da belirli devirlerde kurallar değiştiğinden bir yönetmelik sorunu da yaşamıyor değiliz.
Türkiye’de bulunan 25 milyon 329 bin 833 haneden yüzde 12,6’sı 1980 ve öncesinde inşa edilmiş. Yüzde 30,9’u ise 2000-1980 aralığında inşa edilirken, yüzde 47,4 oranında 2001 sonra hanemiz bulunuyor. Yüzde 9,1 oranındaki binaların da yaşını bilmiyoruz.
1980 öncesi binaların oransal olarak en ağır olduğu kent yüzde 26,2 ile Kastamonu olurken, 1981-2000 ortasında yapılan en çok Bartın’da bina bulunuyor. 2001 sonrası inşa edilen binaların en ağır olduğu ilimiz de 2003’te zelzele felaketi yaşayan Bingöl.
Kahramanmaraş merkezli zelzeleden etkilenen 10 vilayetten Şanlıurfa’da binaların yüzde 61’i 2001 sonrası inşa edilmiş.
Uzmanların yıllardır ikazlarda bulundukları İstanbul’da 1980 ve öncesinde yapılan binaların oranı yüzde 10,4 olurken, 1981-2000 aralığında yapılan ve hala kullanılan binaların oranı yüzde 36,8 lakin burada sayı birçok kentin yapı stokunu neredeyse geçiyor.
İstanbul’da sonra en çok hanenin bulunduğu İzmir’in toplam hane sayısı 1 milyon 503 bin 086 olurken, İstanbul’da sadece 2000-1981 ortasında yapılan hane sayısı 1 milyon 750 bin 833 oluyor. İstanbul’da 2001 sonrası inşa edilen binaların oranı yüzde 45,7 oluyor.
Siz binanızın yaşını biliyor musunuz?
