Polonya hudutlarına düşen füzenin Ukrayna’ya ilişkin olabileceğinin ortaya çıkmasının akabinde Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, incelemelerin sürdüğünü lakin NATO’nun 4. hususunu aktive etmeye gerek kalmayabileceğini söyledi.
Reuters’ın aktardığı habere nazaran dün akşam saatlerinde (15 Kasım), Polonya hududuna füze isabet etmiş, iki kişi hayatını kaybetmişti. Füzenin birinci olarak Rusya’ya ilişkin olduğu tez edilse de Rusya Savunma Bakanlığı, füzenin Ukrayna’ya ilişkin S-300 savunma sisteminin kesimi olduğunu belirtmişti. ABD Lideri Joe Biden da füzenin Rusya’ya ilişkin olmasının “uzak bir ihtimal” olduğunu belirtmişti.
Basın toplantısında konuşan Polonya Başbakanı Morawiecki, isabet eden füzenin “büyük ihtimalle” Ukrayna hava savunması tarafından kullanıldığını ve “bilinçli bir saldırıya” dair sinyal bulunmadığını söyledi.
Morawiecki, NATO’nun 4. Hususunu aktive etmeye ait incelemelerin sürdüğünü lakin gerek kalmayabileceğini söyledi.
|
4 husus ne diyor? NATO’nun 4. hususu çerçevesinde bir üye ülke ulusal güvenliği, hudut bütünlüğü ya da bağımsızlığı tehlike altına girmesi halinde istişareler için öteki üye ülkeleri toplantıya çağırabiliyor. Türkiye daha evvel Şubat 2003’te Irak İşgali’ne gidilen süreçte 4. hususun işletilmesini talep etmişti. Lakin NATO üyesi ülkeler Türkiye’ye rastgele bir müdafaa sağlanamayacağını söylemişti. 4. unsur birebir vakitte NATO kurucu mutabakatının 5. unsuru için bir ön kaide olarak da görülüyor. 5. unsur ne diyor? 5. unsur ise bir üye ülkeye yapılan akının tüm ülkelere yapılmış bir atak olarak kabul edilmesi manasına geliyor. Türkiye’nin eski NATO Daimi Temsilcisi Fatih Ceylan 5. unsurla ilgili şu sözleri kullanmıştı: Türkiye’nin eski NATO Daimi Temsilcisi Fatih Ceylan, T24’e verdiği söyleşide NATO’nun kalbinde bulunan 5.maddenin işleyiş süreci ve Rusya-Ukrayna savaşının müttefik topraklarına sıçraması durumunda yaşanabilecekler hakkında şunları söylemişti: Şöyle söyleyelim, 5. Madde’nin uygulanması otomatik bir sürece tabi tutulmamıştır. 5. Madde’nin uygulanması için NATO Konseyi’nin, bu daimi temsilciler yani büyükelçiler seviyesinde de olabilir, bakanlar seviyesinde de olabilir, önderler düzeyinde de olabilir ki bunların hepsi NATO Konseyi’dir. NATO Kurulu’nun bünyesinde yapılacak istişareler sonucu alınacak karara tabi tutulmuştur. Münasebetiyle 5. Madde’nin uygulanmasını gerektiren bir tablo ortaya çıkarsa NATO Kurulu toplanır, orada istişareler yapılır ve gerekli karar alınır. Motamot 11 Eylül’de İkiz Kuleler’e ve Pentagon’a yapılan taarruzlarda olduğu üzere. Orada da NATO Kurulu hemen toplandı ve ABD’ye takviye verilmesi ve 5. Madde’nin işletilmesi kararlaştırıldı. Söylediğiniz tablo yanlışsız, Ukrayna’daki savaşın rastgele bir formda NATO üyesi ülkeye sirayet etmesi durumunda, o ülke elbette 5. Madde’nin işletilmesi için kurula müracaatta bulunacaktır ve kurulda alınan karar altına bütün üye ülkeler imza atar zira NATO’da konsensus yani görüş birliği unsuru temeldir. Onun altına imza attıktan sonra, ben şunu yapmıyorum, bunu yapmıyorum demek uygunca zorlaşır. Birfiil savaşmak değil lakin savaşana dayanak vermek yükümlülüğü gelir önümüze Türkiye’nin Eski NATO Daimi Temsilcisi Ceylan anlatıyor: NATO Soğuk Savaş’ta neydi, sonra ne oldu, savaş çemberi içinde Türkiye için ne ifade ediyor? |